نحوه کشف کردن و پرورش دادن صدای سر

برای پیدا کردن صدای سر باید محدوده صدایی خود را جستجو کنید. سه راهکاری که پیشنهاد می‌کنم پی در پی هستند: یاد بگیرید در محدوده صدای سر خود صحبت کنید؛ با تمرین قابلیت خوانندگی در محدوده صدای سر را ایجاد کنید و در نهایت از این محدوده برای خواندن استفاده کنید. زمانی که این سه مرحله را پشت سر گذاشتید قادر هستید محدوده صدای سر خود را تقویت کنید.

بهبود صدای سر با تمرین قصه گفتن 

قبل از اینکه به دنبال خوانندگی در محدوده صدای سر باشید، یاد بگیرید در این محدوده صحبت کنید. برای خواندن برخی از داستان‌ها لازم است از گام‌های متفاوت استفاده کنید. از آنجایی که داستان‌ها برای کودکان نوشته می‌شوند، میتوانید با این داستان‌ها کار خود را آغاز کنید: داستان سه خوک کوچک، مرد ریش طلایی، گلدیلاکس و سه خرس، راپونزل و… . موقع شنیدن این داستان‌ها از زبان بقیه حتما دقت کرده‌اید که قصه‌گو برای دیالوگ گفتن از زبان کارکترهای داستان از محدوده‌های صدایی مختلف استفاده می‌کند. سعی کنید صدای قصه‌گوی محبوب خود را در محدوده‌های صوتی بالاتر تقلید کنید و داستان بگویید.

برای اطلاع از جدیدترین متدهای روز خوانندگی بخون را دنبال کنید.

با تکنیک خمیازه کشیدن تمرین کنید

استفاده از این تکنیک سکوی پرتابی بین صحبت کردن در محدوده صوتی سر و آواز خواندن در این محدوده است. درست مثل حالتی که آواز می‌خوانید از بالاترین حد محدوده صوتی خود به سمت پایین ترین محدوده حرکت کنید. سعی کنید نت‌های بالا را با حالت جیغ ادا کنید و در عین حال صدای خود را آرام و سبک نگه دارید. روش دیگری که برای توصیف مدل خوانندگی وجود دارد اغراق در آه کشیدن است. به آرامی از گامی به گم دیگر بروید و تمام نت‌های موجود را بخوانید. در مردان لرزش صدا به صورت عادی بین فالستو و محدوده صدای سر وجود دارد. اگر دوستی دارید که در گروه کر آواز می‌خواند به خوبی خواهد توانست این تکنیک را برای شما اجرا کند؛ اکثر خوانندگان نیز از این روش استفاده می‌کنند اما شاید با نام آن آشنایی نداشته باشند.

با تهیه بسته طلایی آموزش مدرن خوانندگی تمام تکنیک های خوانندگی را در خانه فرا بگیرید.

آواز خواندن در محدوده صدای سر را با ملایمت آغاز کنید

قدم بعدی در دستیابی به صدای سر این است که در این محدوده آواز بخوانید. با تکنیک خمیازه کشیدن آغاز کنید، به بالاترین حد محدوده صدایی خود برسید و سپس در همان حالت باقی بمانید. صدای خود را بیشتر کنید. حالا شما در حال آواز خواندن در محدوده صدای سر خود هستید. اکنون سعی کنید روی گام‌های دیگر نیز همین کار را تکرار کنید. دست خود را روی قفسه سینه خود بگذارید تا در صورت لرزش، آن را احساس کنید. اگر لرزش حس می‌کنید یعنی در حال استفاده از محدوده صدای سر و سینه به طور همزمان هستید. روی ملایم و خالص آواز خواندن تمرکز کنید. شاید این صدا، صدای مورد علاقه شما نباشد؛ اما تمرین خوبی‌ست برای خوانندگی در سایر محدوده‌ها.

با گرم کردن صدا، محدوده صدای سر را تقویت کنید

هر روش گرم کردن صدا که از نت‌های بالا آغاز و به نت‌های پایین ختم می‌شود، کیفیت صدای سر را آفزایش می‌دهد. استفاده از W» همچنین به افزایش طول تارهای صوتی می‌انجامد. تمرین مورد علاقه من از این دو روش به صورت همزمان بهره می‌برد: we-e-e-ah» را در آرپژو ساده ۱-۳-۵-۱ با آواز بخوانید. مطمئن شوید که از روی هیچ نت عبور نمی‌کنید.

تن صدا به خصوصيات فردي از قبيل بنيه جسمي، حالت جمجمه، بزرگي قفسه سينه، بزرگي حفره هاي بيني و دهان و… بستگي دارد.
خاطر نشان می شود که بالا رفتن کيفيت صدا، رابطه مستقيم با کيفيت تنفس دارد.
تنفس صحيح صدا را دلنشين تر مي‌نمايد. نکته ديگر اينکه تار‌هاي صوتي که صدا را توليد مي‌کند، در واقع چند عضله ضعيف و کوچک بيشتر نيستند. چون عضلات را مي‌توان با ورزش قوي‌تر کرد، بايد با ورزش دادن عضلات گلو و حنجره، صدا را قوي‌تر نمود تا ديرتر توان خود را از دست بدهند. دقيقا مثل يک بدن‌ساز که با استفاده از دمبل‌هاي سبک و سنگين عضلات شانه و بازوي خود را قوي مي‌کند تا بعد از مدتي بتواند يک وزنه‌ي سنگين را بلند نمايد. پس تنفس صحيح باعث پر طنين شدن صدا مي‌گردد و ورزش دادن عضلات باعث قوي شدن آن خواهد شد.

تمرین یک :
آرامش — در محلي ساکت و آرام بنشينيد و عضلات را شل کنيد سپس نفس عميقي کشيده و در پايين ترين پرده حرف آ» را به صورت ممتد و کشيده ادا نماييد و آنقدر ادامه دهيد تا بازدم شما تمام گردد. دوباره ريه ها را تا جايي که امکان دارد، از هوا پر کنيد و در حالت بازدم به صورت کشيده بگوييد آ». اين کار را تا پنج دقيقه به طور مدام تکرار نماييد. در اين کار عجله نکنيد و از پايين ترين حالت ممکن آغاز نماييد. وقتي که حس کرديد که حنجره شما خوب گرم شده است، حرف آ» را در يک پرده بالاتر، با همان کيفيت اجرا کنيد. اين کار را همين طور پرده به پرده ادامه داده و بالا رويد و اين نکته را کساني که مبتدي هستند بايد توجه داشته باشند که به هيچ وجه نبايد عجله نمايند. بايد با حوصله اين کار را به انجام رساند چون تمام پختگي صدا و قوت آن بستگي به تمرين در پرده هاي پايين دارد. اين کار را که انجام داديد و به پرده آخر صداي خود در حرف آ» رسيديد، حنجره شما به خوبي گرم شده است و بعد از يک ربع تمرين، حالا مي توانيد با تمام قدرت يک بيت شعر را با آواز بلند (در اصطلاح شش دانگ) بخوانيد بدون اين که آسيبي به حنجره شما برسد.
(اگر در بين تمرين، هنگام بالا بردن پرده بعدي احساس خارش يا سوزش و يا سرفه نموديد، بدانيد که عجله کرده ايد و به توصيه اين حقير گوش نداده ايد. در اين حالت به پرده قبلي بازگشته و دقايقي آن را ادامه دهيد و يا اينکه تمرين را براي مدتي قطع نماييد همچنين در پر کردن ريه ها هم نبايد عجله کرد)
تمرین دو :
براي زنگ دار شدن صدا به تمرينات زير توجه نماييد.
در حالتي راحت بنشينيد و عضلات را رها نموده و کلماتي از قبيل منگ، هنگ، زنگ، … که به نگ ختم مي‌شوند را با آهنگي تو دماغي، با مسدود کردن دهان با زبان و کشيدگي، اجرا نماييد.
دستانتان را زير چانه بزنيد ( حالتي که انسان چيزي را تماشا مي‌کند) و فرض کنيد که چيزي را مي‌جويد. مکرر دهانتان را باز و بسته نماييد. بعد از مدتي استراحت، دوباره اين کار ار انجام دهيد. اين تمرين و تمرين قبل، باعث قوي شدن عضلات چانه، شقيقه و گلو مي‌شود و کم کم فک و گلو در اختيار شما در مي آيد تا حروف را موقع خواندن بهتر ادا کنيد زيرا عدم توانايي در تلفظ واضح حروف و خستگي زودرس فک و دهان، ناشي از ضعيف بودن اين عضلات است.

تمرین برای گرم کردن صدا که باعث تقویت قدرت صدامی شود

• خمیازه

خمیازه یک ابزار بسیار موثر برای باز کردن قسمت پشتی گلو است که به صدا گرمی و بلندی قابل توجهی اضافه می کند . بهترین حالت استفاده از خمیازه این است که نفس عمیق بکشید درست مثل زمانی که می خواهید خمیازه بکشید , و در هنگام بازدم با همان حالت بخوانید و تمرینات زیر را انجام دهید .

در این صورت قسمت نرم کام شما بالا می رود و فضای پشت گلوی شما باز می شود و حس می کنید که حتی یک تخم مرغ می تواند در آنجا قرار بگیرد . در این حالت خواندن نت های پایین تر ساده تر خواهند بود , پس با اجرا کردن و خواندن یک نت پایین شروع کنید و توجه کنید که گلویتان در همان حالت باقی بماند .

حالا یک الگوی پنج نتی را با همان حالت از بالا به پایین اجرا کنید . مانند ۵-۴-۳-۲-۱ یا سل-فا-می-ر-دو

در نت های بالاتر هم باید سعی کنید فرم گلویتان را به همان حال نگه دارید که ممکن است برایتان چالش برانگیز باشد . پس بهتر است تمرین بعد را امتحان کنید .

• هام

هامینگ (humming) با استفاده از رزونانس بینی – گلویی به صورت مستقیم ما را به سمت شفافیت و همچنین تقویت قدرت صدا هدایت می کند .  شما ممکن است اصطلاح خواندن در ماسک صورت را شنیده باشید که تقریبا همین تاثیر را دارد .

کاری که این نوع زرونانس انجام می دهد این است که به صورت خیلی حرفه ای و مخصوص در راحت و بدون فشار اجرا کردن نت های بالا تاثیر می گذارد و سنگینی اجرا کردن نت های پایین را هم از بین می برد , تقریبا همان ویژگی هایی را دارد که هر خواننده ای به دنبال آن است .

هامینگ را با نت نسبتا بالایی که اجرای آن تقریبا برای شما سخت است شروع کنید . به حالت لرزش و صدای وزوز مانندی که در بینی ایجاد می شود توجه کنید .

حالا بدون اینکه صدایتان را قطع کنید دهانتان را باز کنید که صدایی شبیه به ” آ ” ایجاد می شود و توجه داشته باشید همان احساس لرزش و وزوزی  را که با دهان بسته داشتید در این حالت هم باید ادامه داشته باشد . چند بار این کار را تکرار کنید .

آیا اجرای این نت برایتان آسان تر از قبل نشد ؟ اگر اینطور است پس تمرین را درست انجام داده اید . حالا می توانید کم کم نت های بالا تر را هم امتحان کنید .

• خواندن مصوت ” ای

در این حالت قسمت عقب زبان کمی بالا می رود و هوا به سمت حفره های بینی هدایت می شود . برای بسیاری از افراد اجرای مصوت ” ای ” تقریبا اولین تجربه در درک رزونانس بینی می باشد .

این صدا را در الگوی پنج نتی در حالتی که به نت های بالا و پایین می روید اجرا کنید و به صدای زنگ مانند و تشدیدی که ایجاد می شود توجه کنید . به این صورت : ۱-۲-۳-۴-۵-۴-۳-۲-۱ یا دو-ر-می-فا-سل-فا-می-ر-دو

سعی کنید این حالت را به صورت اغراق آمیز انجام دهید یعنی دو تا سه برابر حالت معمول از زرونانس بینی استفاده کنید .

بسیاری از افراد با درک صحیح تشدید و زرونانس بینی کیفیت خوانندگیشان به یکباره چندین برابر افزایش خواهد یافت .

داشتن کسی در کنارتان که گوش آموزش دیده دارد که به آواز خواندن شما گوش دهد می تواند کمک خوبی در فهمیدن اشکالات و برطرف کردن آنها داشته باشد .

• استفاده از صامت های ” ب ” و ” پ

هنگام ادای این صامت ها فشار هوا در پشت لب ایجاد می شود . تمرکز کامل بر پرتاب شدن ( ادا شدن ) این صامت ها توجه  را از حلقی خواندن بر می دارد . می توانید از یک الگوی ملودیک ساده مانند : ۸-۵-۳-۱ یا دو-سل-می-دو

می توانید یک حرف صدا دار را بعد از این صامت ها به کار ببرید مانند : بی , با , پی , پا

هر نت را با تکرار این ترکیب ها اجرا کنید . به این صورت : بی-بی-بی-بی

در مرحله ی بعدی می توانید تنوع به خرج دهید و آنها را با هم ترکیب کنید : بی-پا-بی-پا  یا  بی-پی-بی-پی

• استفاده از حرف ” ز

موقع ادا کردن حرف ” ز ” زبان در حالت شل و ریلکس قرار دارد . از طرف دیگر این طور احساس می شود که صدا به سمت پایین حرکت می کند . این کار باعث تقویت کنترل در زرونانس گلو می شود . می توانید ملودی های مختلف را در این حالت تمرین کنید .

• تقویت صداهای اصلی ( آ – ای – او – -َ-ِ-ُ )

تقویت قدرت صدا به طور قابل توجهی نتیجه ی تقویت صداهای اصلی. خوانندگان معمولا خواندن یکی از صداهای اصلی را بیشتر از بقیه دوست دارند چون در اجرای آن مسلط تر هستند , اما این به تنهایی کافی نسیت . برای تقویت سایر صداها و مصوت ها روشی را به شما معرفی می کنیم که بسیار ساده است .

ابتدا یک نت مشخص را انتخاب کنید . بعد مصوت یا صدای مورد علاقه تان را در آن نت بخوانید . حالا همان طور که نت مورد نظر را نگه داشتید صدا را به یکی از مصوت های دیگر تغییر دهید . هنگام خواندن موصوت و صدای دوم سعی کنید کیفیت اجرایتان مانند صدای اول خوب باشد . این تغییر را از صدای مورد علاقه تان به تمام صداهای دیگر انجام دهید .

انجام این تمرین ها علاوه بر تقویت قدرت صدا باعث می شود هنگام خواندن نیز احساس بهتری داشته باشید .

آشنايی با اصطلاحات موسيقی در تلاوت قرآن

قاريان برای قرائت بهتر قرآن لازم است كه با برخی از اصطلاحات موسقی آشنايی داشته باشند، بنابراين در اين نوشتار برخی از اين اصطلاحات مورد توجه قرار گرفته است.

تتراكورد: به توالی چهار نت در يك گام موسيقی گويند.
تحرير: صوتی آهنگين و خالی از حروف است كه از حنجره انسان صادر شده و در حين اجرای آن، هوا هنگام عبور به‌وسيله ماهيچه‌های صوتی قطع و وصل می‌‌شود. نوسانات صوتی منظم و سازواره كه از حنجره انسان صادر می‌شود.
تنور: به صدای زير مردان گويند.
تون ساده: صدايی كه تنها يك فركانس داشته باشد.
تون مركب: صدايی كه دارای چند فركانس مختلف است.
تونيك: به نت آغازين يك گام موسيقی اطلاق می‌شود.
جنس: تتراكورد در موسيقی عرب، جنس خوانده می‌شود.
جواب: به نت هشتم در يك اكتاو كه تكرار همان نت اول است در موسيقی عرب، جواب اطلاق می‌شود و مفهومی كاملا صوتی دارد.
جهاركاه: به درجه چهارم يا نت فا در ديوان اساسی گويند. نام يكی از مقامات اصلی عربی است.
حسينی: يا ششكاه به درجه ششم يا نت لا در ديوان اساسی گويند. نام يكی از فرعيات مقام بياتی است.
دوكاه : به درجه دوم يا نت رِ در ديوان اساسی گويند.
دومينانت: به نت پنجم در يك گام موسيقی اطلاق می‌شود.
ديوان اساسی: اكتاو اصلی كه مصدر مقامات اصلی موسيقی عرب است خوانده می‌شود.
رنين صوت: طنين صوت در موسيقی عرب رنين خوانده می‌شود.
سبك: شيوه يا استيل هنری يا ادبی سبك گفته می‌شود.
سپرانو: به صدای ن و كودكان گويند.
سلفژ: روشی برای تربيت گوش و شنوايی است./ نت‌خوانی و نت‌نويسی است.
سُلّم: به نودار موسيقايی يك مقام در موسيقی عرب گويند.
سيكاه: به درجه سوم يا نت می در ديوان اساسی گويند./ نام يكی از مقامات اصلی عرب است.
شدت صوت: رجوع كنيد به بلندی
ششكاه: رجوع كنيد به حسينی
صدا: يا صوت به فركانس‌هايی كه در اثر ارتعاش يك جسم ايجاد شده در محيط مناسب انتشار جريان يافته و برای گوش آدمی قابل دريافت است گفته می‌شود.
طريق: به خلق و ابداع يك آهنگ يا رديف لحنی مبتنی بر مقامات عربی توسط قاريان صاحب سبك اطلاق می‌شود.
عقد: در موسيقی عرب گاه به معنای جنس يا تتراكورد و گاه به معنای پنتاكورد به‌كار می‌رود.
غَمّاز المقام: در موسيقی عرب به نت پنچم غماز می‌گويند.
فاصله: به ميزان ارتفاع دو صوت يا دو درجه صوتی گفته می‌شود.
فركانس: رجوع كنيد به بسامد.
فون: واحد سنجش بلندی صوت است.
قرار: دارای مفهومی صوتی است و هم به معنای درجه اول اكتاو و هم به معنای بم صوت در موسيقی عرب به‌كار می‌رود.
قوت صوت: رجوع كنيد به بلندی.
كردان: يا ماهور به درجه يا نت دو در ديوان اساسی گويند.
گام: عبارت از توالی تثبيت شده اصوات پی در پی با فواصل معين در يك اكتاو است كه دارای مفهوم موسيقی است. در موسيقی عرب به آن مقاما يا نغمه گويند.
متزوسپرانو: به صدای زير ن و كودكان گويند.
مدت صوت: به مدت استقرار و مكث روی يك نت يا درجه صوتی مدت يا ديرند گويند. در موسيقی عرب به مدت صوت طنين گويند.
مرتبه: نام ديگر ديوان است.
موسيقی آوازی: نوعی موسيقی است كه منشأ آن حنجره انسان است و معمولا در مقابل موسيقی ساز به‌كار می‌رود.
موسقی فولكور: به موسيقی محلی يا منطقه‌ای يا قومی گويند.
نبرات: يا عربات در موسيقی عرب به معنای تحرير به‌كار می‌رود.
نت: الفبای موسيقی يا علائمی برای نوشتن و خواندن يك متن موسيقی است.
نوا: به درجه پنجم يا نت سل در ديوان اساسی گفته می‌شود.
نوح: يكی از قالب‌های رايج موسيقی در دوران اعراب جاهلی بوده است.
ولوم: مراجعه كنيد به بلندی.
ويبراسون: به معنای لرزش‌های ساز‌واره در موسيقی و تقريبا به مفهوم تحرير نزديك است.
هرتز: واحد فركانس يا بسامد است.
هفت‌كاه: رجوع كنيد به اوج.
يكاه: به درجه سل قبل از ديوان اساسی گفته می‌شود.
موسيقی ارتجالی: از اصطلاحات موسيقی عربی و به معنای بداهه‌خوانی يا بداهه‌نوازی است. در اين موسيقی خواننده يا نوازنده فارغ از ايقاع يا ريتم نغماتی را به‌صورت آزاد در فضای موسيقی مقامی اجرا می‌كند.
مسافت صوتی: به فاصله بين درجات يا نتها در موسيقی عرب مسافت صوتيه گويند.
مكتب: رجوع كنيد به سبك.
ارتفاع: ارتفاع يك صوت با بسامد يا فركانس آن مشخص شده و به‌طور كلی محدود‌ه‌ای است كه پايين‌ترين و بالاترين درجه صوت در آن مشخص می‌شود.
اكتاو: گستره صوتی شامل هشت نت كه در آن نت هشتم همان تكرار نت اول است.
آكسان: به معنی لهجه يا تكيه و فشار صوتی روی كلمات يا هجاهاست.
آلتو: به صدای بم ن و كودكان گفته می‌شود.
انتقال: تغيير و تعويض يك مقام و مشتقات آن به مقام ديگر از موضعی است كه احساس ناهمگونی در شنونده ايجاد نشود. تعويض مايه يك قطعه موسيقی به مرتبه بالاتر يا پايين‌تر.
انعطاف‌پذيری صوت: ميزان توانايی آمادگی حنجره شخص در انتقال از نتی به نت ديگر يا پرده‌ای به پرده ديگر مبتنی بر منطق موسيقی است.
اوج: يا هفت‌گاه به درجه هفتم يا نت سی SI در ديوان اساسی گويند.
باريتون: به صدای توسط مردان گفته می‌شود.
باس: به صدای بم مردان گويند.
بسامد: ميزان ارتعاشات يك صدا در مقياس يك ثانيه است و به آن تواتر يا فركانس هم گويند.
بُعد: به پرده در موسيقی عرب بعد گويند.
بلندی صدا: همان شدت يا قوت صوت و عبارت از توان صوتی يا ميزان انرژی آزاد شده صوتی است كه از منبع توليد‌كننده آن در واحد سطح انتشار می‌يابد. به آن ولوم نيز گويند.
پرده: به مقدار فاصله بين دو نت گفته می‌شود.
پنتاكورد: به توالی پنج نت در يك گام موسيقی گويند.